توضیحات

واریس و همه آنچه باید بدانید!

واریس یک بیماری عروقی سیاهرگی است که حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد از کل جمعیت جهان را درگیر کرده است و به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند. واریس به انگلیسی با عنوان «Varicose veins» شناخته می‌شود و وجه تسمیه خود را از واژه لاتین Varix گرفته که به معنای پیچ‌خوردگی است.

در این بیماری رگ‌های سطحی بدن به دلیل عوامل مختلف، بزرگ و متورم می‌شوند و گاهی برآمدگی بیش از حد آن‌ها ظاهر آن ناحیه از بدن را نامطلوب می‌کند. رگ‌های واریسی که گاهی به رگ‌های عنکبوتی نیز شناخته می‌شوند، می‌توانند در تمام سطح بدن حتی صورت پدیدار شوند، اما معمولاً بیشترین آثار این مشکل در پاها ظاهر خواهد شد.

واریس چیست؟

سیاهرگ‌ها در تمام نقاط بدن وجود دارند. بعضی از این دسته از رگ‌ها در عمق اندام‌های مختلف بدن هستند و گروهی دیگر در سطوح مختلف بدن و نزدیک به پوست قرار گرفته‌اند. در حالت عادی سیاهرگ‌های مختلف از جمله سیاهرگ‌های سطحی، وظیفه خون‌رسانی به قسمت‌های مختلف بدن را برعهده دارند.

در مواردی ممکن است تحت شرایط ویژ‌ه‌ای دریچه‌های کبوتری سیاهرگ‌های سطحی تخریب شوند و این امر سبب بازگشت خون به داخل سیاهرگ و در نتیجه گشاد شدن، متورم شدن و پیچ‌وتاب خوردن این عروق شود.
به این رخداد که در اثر عوامل مختلفی به وجود می‌آید اصطلاحاً «واریس» گفته می‌شود که گاهی خطری برای فرد درگیر به وجود نمی‌آورد اما در بسیاری از موارد در صورت تشخیص ندادن و درمان نشدن به‌موقع می‌تواند، عارضه‌های مختلفی برای فرد ایجاد کند.

انواع واریس

این بیماری برحسب شدت و ضعف یا ناحیه ایجاد آن به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که واریس پا، واریس شکمی، واریس متوسط و موارد دیگر از جمله این تقسیم‌بندی‌ها هستند. در ادامه انواع واریس را بر اساس معیارهای مختلف تقسیم‌بندی می‌کنیم:

شدت بروز واریس

رگ‌های واریسی بر اساس شدت به‌وجودآمدن و متورم شدنشان، به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:

• نوع خفیف که در این نوع واریس سیاهرگ‌های سطحی به‌طور بسیار کم و خفیف متورم می‌شوند و درهم‌تنیدگی آن‌ها از سطح پوست آشکار می‌شود.
• نوع متوسط یک مرحله حادتر از واریس خفیف است که در آن رگ‌های سطح پوست علاوه بر آشکار شدن، تا حدودی برآمده می‌شوند و می‌توان آن‌ها را با لمس سطح پوست حس کرد. در این مرحله سیاهرگ‌ها توانایی ارسال خون به سلول‌ها و بازگشت آن به قلب را از دست می‌دهند در نتیجه حوضچه‌های خونی در زیر پوست به شکل عروق عنکبوتی پدیدار خواهند شد.
  واریس متوسط باید به‌موقع تشخیص‌داده‌شده و برای درمان آن اقدامات لازم به عمل آید، زیرا در صورت تأخیر در درمان می‌تواند به نوع شدید تبدیل شود.
• واریس شدید یا حاد که بالاترین و خطرناک‌ترین نوع این بیماری است. در این نوع سیاهرگ‌ها به بالاترین حد تورم و پیچ‌خوردگی می‌رسند و در مواردی خطراتی جدی مانند ابتلا به بیماری‌های عروقی حاد یا ازکارافتادگی عضو را در پی خواهند داشت.

محل بروز واریس

 همان‌طور که گفته شد واریس می‌تواند در سطوح مختلفی از بدن حتی صورت افراد نیز به وجود آید و آن‌ها را درگیر مشکلات فراوان کند. رایج‌ترین نواحی برای بروز این بیماری عبارت‌اند از:

• قسمت‌های مختلف پا از جمله پشت ساق پا یا ران‌ها. درصد بالایی از افراد مبتلا به واریس این عارضه را در قسمت‌های مختلف پا مشاهده می‌کنند. دلیل این امر فشار زیادی است که همه انسان‌ها روزانه به پاهای خود وارد می‌کنند. پیاده‌روی زیاد یا ماندن به مدت طولانی روی پا سبب بروز واریس در نواحی پشت ساق یا ران خواهد شد.
• برخی از افراد به‌ویژه خانم‌های باردار در ناحیه شکم دچار این بیماری می‌شوند و سیاهرگ‌های سطحی شکم آن‌ها به شکل رگ‌های بنفش یا آبی تا حدی متورم خواهند شد.
• یکی دیگر از نواحی درگیر با عروق واریسی لگن افراد مختلف به‌ویژه خانم‌های باردار است. در دوران بارداری فشاری که برای آمادگی زایمان به لگن وارد می‌شود، موجب پدیدارشدن عروق واریسی در این ناحیه از بدن خواهد شد.
• شاید تصور واریس رحم و واریس واژن برای برخی از افراد سخت باشد اما بهتر است بدانید رحم و واژن جزو مستعدترین نواحی برای به‌وجودآمدن این مشکل هستند. این نواحی فشار بیشتری را در خانم‌های باردار تحمل می‌کنند به همین دلیل بروز واریس رحمی یا واژنی در این گروه بیشتر دیده می‌شود.
  تشخیص بیماری موردنظر در این نواحی سخت‌تر از سایر نواحی بدن است و همچنین درمان آن نیز با پیچیدگی‌های بیشتری مواجه است. اما نکته امیدوارکننده درباره این است که معمولاً دیدن چنین رگ‌هایی در این نواحی بسیار حاد و خطرناک نخواهد بود.

علل ایجاد واریس

در یک دسته‌بندی دیگر واریس را بر اساس علل ایجاد آن تقسیم‌بندی خواهیم کرد. رایج‌ترین آن‌‌ها فشار زیادی است که به عروق آن ناحیه از بدن وارد می‌شود. به همین سبب می‌توان گفت که واریس‌ها بر اساس علل ایجاد به واریس بارداری، واریس سرپا ماندن و چند دسته دیگر تقسیم می‌شوند.

شکل تشکیل واریس

این بیماری به اشکال گوناگونی در افراد ظاهر می‌شود که بر اساس شکل بروز در دسته‌های زیر قرار می‌گیرند:

• رتیکولر
• طنابی
• کلانژکتازی

عکس واریس پا را در زیر مشاهده می‌کنید.

تشخیص واریس در نواحی مختلف بدن

تشخیص به‌موقع این بیماری در درمان مؤثر آن اهمیت بسیار بالایی دارد. معمولاً پزشک در مرحله اول با معاینه قسمت درگیر در حالت ایستاده، واریس را تشخیص می‌دهد اما برای تعیین میزان شدت و نوع آن معمولاً از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند که عبارت‌اند از:

• سونوگرافی داپلکس ترکیبی از سونوی سنتی و داپلر است که تصویر این عروق را با استفاده از امواج صوتی، چاپ می‌کند.
• سونوگرافی که توسط تزریق ماده کنتراست، چگونگی عملکرد و جریان خون رگ‌های مشکل‌دار را مورد بررسی قرار می‌دهد.